ارمنستان از بام تا شام

صبح زود از خواب بیدار می شوم. اینجا بطور معمول و بویژه در فصل زمستان  ساعت ۸ بامداد  یعنی صبح زود. ساعت کار اداری از ۹  صبح آغاز میشود. بازار شهر هم  از ۹ صبح کار را آغاز می کند ولی در این ساعت کمتر مغازه یا غرفه ای در بازار کار خود را شروع کرده است. دفاتر خصوصی بطور معمول از ساعت ۱۰ صبح به بعد کار را شروع می کنند. ترافیک شهر ایروان در مقایسه با تهران سبک میباشد. بندرت ممکن است کسی برای طی کردن فاصله منزل تا محل کار با استفاده از وسایل نقلیه عمومی بیش از ۲۰ دقیقه زمان نیاز داشته باشد. من در کمتر از ۲۰ دقیقه مسافت بین منزل و محل کار را با پای پیاده طی می کنم. در شهر مانیتوری که میزان آلاینده های هوا را نشان دهد وجود ندارد ولی بنظرم در مقایسه با تهران هوا بسیار سالم بنظرم  می رسد و هنگام پیاده روی صبگاهی بیمی ندارم که نفسهای عمیق بکشم.
ادارات دولتی ارمنستان به سبک قدیمی اتاق به اتاق با دیوارهای معمولی هستند، هنوز استفاده از پارتیشن نازک و دیوارهای شیشه ای معمول نشده است و خودتان حدس بزنید که اوضاع از چه قرار است. برای انجام برخی از کارها در یک اداره باید به اتاق مشخصی بروید اگر بعد از در زدن متوجه شدید که درب اتاق قفل است، تعجب نکنید ممکن است کارمند مربوط در حال استراحت یا غذا خوردن باشد و از داخل در را قفل کرده است یا شاید هم داخل اتاق نیست و دنبال انجام کارهای شخصی است. بطور کلی در ادارات دولتی ارمنستان نمیتوان انتظار زیادی از کارمندان داشت.
در محل کار من منشی زودتر از بقیه کار خود را شروع می کند. در واقع تنها منشی است که حضور مستمر دارد. بازاریابها بیرون از دفتر کار می کنند و تنها برای گزارش بما سر میزنند. تعدادی هم کارمند دارم که بطور آنلاین و از منزل وظایف خود را انجام میدهند. وقتی به محل کار می رسم اغلب منشی خواب آلود است و مشغول نوشیدن قهوه. چاره ای نیست، مردم این مملکت به این سبک عادت کرده اند. آنها انرژی صبحگاهی خود را نه در منزل بلکه در ساعت اولیه کار بدست می آورند. در دوران کار در منطقه قفقاز گاهی کارمندانی داشته ام که دست و صورت خود را صبحها در محل کار می شستند. اوایل دوران زندگی در قفقاز خیال می کردم اینگونه افراد نامنظم هستند ولی حالا متوجه شده ام که این نحوه زندگی و در واقع بخشی از فرهنگ مردم این منطقه است و باید با آن کنار آمد.
بخش زیادی از کار روزانه ما صرف حرف زدن می شود. بحث و گفتگو در مورد یک قرارداد ساده مانند اجاره یک منزل یا کرایه یک اتوموبیل در اینجا بسیار طولانی تر و مفصل تر از ایران است. با بعضی ها باید از ریشه بحث کرد چون اصرار دارند که لزومی وجود ندارد قراردادی کتبی بسته شود و کارها را می توان بر پایه قول و قرارهای شفاهی هم انجام داد. من بر اساس تجربه شخصی این حرفها را شعار تلقی میکنم و بعکس فکر میکنم با این مردم باید قرادادهای مفصل و سفت و سخت داشت چون هیچ تضمینی وجود ندارد که حرفهای روز اول تغییر کند. هنگام مذاکره، حاشیه رفتن و خارج از موضوع بحث کردن معمول است. سئوال کردن در مورد زندگی خصوصی و خانوادگی افراد هم چندان ایرادی ندارد. آنها ممکن است در مورد متاهل یا مجرد بودن شما، تعداد فرزندان و گاهی مذهب شما هم سئوالاتی را مطرح کنند. من اینگونه پرسشها را به حساب صمیمی بودن این مردم و بافت شبه روستایی این جوامع می گذارم و با نفس سئوالات کنار آمده ام و مشکلی ندارم. مسئله فقط زمان است زیرا این حاشیه روی ها گاه موجب می شود که چند برابر مدت معمول در ایران برای انعقاد یک قرارداد زمان صرف شود بخصوص که مردمان اینجا عادت دارند برای انعقاد یک قرارداد ساده نیز یک یا گاهی چند نفر را نیز با خود همراه کنند.
در ادارات دولتی از ساعت ۱ بعد از ظهر تا ساعت ۲ زمان استراحت به حساب می آید. در مشاغل آزاد هم افراد دوره زمانی در حول و حوش این ساعتها را زمان استراحت در نظر می گیرند البته مغازه یا دفتر کار در تایم استراحت تعطیل نمیشود. در این زمان افراد غذای مختصری میل می کنند که اکثر مواقع فست فود است. در ارمنستان فست فود فروشی های محلی وجود دارد که کباب یا غذاهای دیگری را سرو می کنند. در پاساژها و محلهای تجاری گاهی چند همسایه میز یا سفره مشترکی را بپا می کنند و دور آن می نشینند. یکنفر مسئول خرید میشود و مایحتاج را فراهم می کند. بسیاری از مردان بویژه کسانی که سن بالاتری دارند در زمان استراحت روزانه یک یا دو استکان کوچک ودکا هم می نوشند. کشیدن سیگار در محل کار هم چندان عیب و ایرادی ندارد بخصوص اگر سیستم تهویه هوا کار کند یا اینکه پنجره باز باشد.
ادارات دولتی ساعت ۵ بعد از ظهر تعطیل میشوند. بازار و اغلب دفاتر خصوصی هم ساعت ۶ بعد از ظهر کار را متوقف می کنند. این ساعات پیک ترافیک اتوموبیلها در داخل شهر است اما برای من که در تهران زندگی کرده ام مشاهده انبوه اتوموبیلها در خیابان غریب نیست. مسافتها چندان طولانی نیست و زمان معطلی در پشت چراغهای قرمز و در چهار راهها نیز خیلی دراز نمی باشد. شب زمانی است که افراد خانواده دور یک میز جمع می شوند تا غذایی گرم و مفصل بخورند. ارمنی ها مانند سایر مردمان قفقاز مهمان نواز هستند و مهمان داشتن یا مهمانی رفتن بسیار رایج است. تماشای تلویزیون در منزل هم از عادات این مردم است شاید بتوان گفت که ضریب نفوذ تلویزیون بیش از سایر رسانه است. با آنکه سطح تحصیلات اغلب مردم بالا است اما علاقه به مطالعه چندان مشهود نیست. کمتر کسی را دیده ام که کتابی غیر از کتاب درسی یا دانشگاهی مطالعه کند.